TIR Karnesi Uluslararası Kara Taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir.
Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında "TIR taşıması" denir.
Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 6, 14 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Karne sayfa sayıları, hareket, varış ve transit olarak geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, farklı basılmıştır. Bunun için, TIR karnesi açılırken, karneye işlem yapacak olan hareket, transit ve varış gümrük idareleri sayısı hesaba katılmalıdır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.
TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Odamıza iade edilir.
TIR Karneleri Birliğimiz adına TIR işlemlerini yürütmekle görevlendirilen Odamız tarafından dağıtılır. Karne hamilleri TIR işlemlerini yalnızca bu odalardan tercih edeceği birisi ile yürütür.
TIR Sisteminin Amacı ve Faydaları
TIR Sistemi, Gümrük mührü altında uluslararası eşya taşımacılığını maksimum kapsamda kolaylaştırmayı planlar. Sistem, ülkeleri transit geçebilmek için gerekli olan ve risk sayılan gümrük vergi ve resimlerini kapsayan garantileri sağlar. Gümrük makamları ve uluslararası tüccar toplulukları arasındaki sorumlulukları dengeler.
TIR Sistemi, uluslararası eşya taşımacılığındaki farklı paydaşlara aşağıdaki faydaları sunar;
Ticareti ve taşımacılığı kolaylaştırmak,
Sınır geçişlerindeki gecikmeleri önler; formaliteleri azaltarak taşıma maliyetini düşürür,
Standart kontrollerin uygulanması ve standart belgelerin kullanılmasıyla geçişleri kolaylaştırır; ve sonuç olarak Uluslararası ticaretin gelişmesini teşvik eder.
Taşıma sektörü için;
Eşyanın uluslararası sınırları geçerek bir yerden başka bir yere en az müdahale ile taşınmasını sağlar,
Gecikmeler ve geçiş maliyetleri azalır,
Belgeler basitleştirilmiş ve standartlaştırılmıştır,
Geçiş sınırlarında gümrük garanti depozitosu vermeye gerek yoktur.
Gümrük Makamları için;
Uluslararası eşya taşımacılığı sırasında risk sayılan gümrük vergi ve resimleri 60.000 Avro ‘ya kadar garanti altına alınmıştır,
Eşyanın geçişlerinde muayene ihtiyacını azaltır,
Gümrük kontrolünü ve dokümantasyonu kolaylaştırır,
İthalat ve ihracat için iç gümrükleme noktalarını kullanarak Gümrük personeline daha verimli çalışma imkanı sağlar.
TIR sistemine giriş şartları-Kabul teminatı
Adayı temsil ve imzaya yetkili kişilerden birinin mutlaka elektronik imza sahibi olması gerekmektedir. Başvuru belgelerinin elektronik imza ile imzalanabilmesi için başvuru yapan kişinin bilgisayarında mutlakaarksigner programınınyüklü olması gerekmektedir.
Başvuru sahibinin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından alınan uluslararası taşıma yetki belgesine sahip olması gerekmektedir. R2 yetki belgesi firmalarımızdan nakit veya kesin ve süresiz teminat mektubu şeklinde 50.000 USD'lik kabul teminatı ibraz etmelidir.
Adayların başvuru yapmadan önce kabul teminatını (3.000,- USD nakit) yatırdığını gösterir dekontunu pdf formatında bilgisayarına kaydetmesi gerekmektedir.(Banka dekontunda firma unvanının yazılması şarttır.)
TIR sistemine giriş ücreti (3.886,- TL) başvuru sırasında elektronik yolla tahsil edilmektedir. (Kredi kartlarının yurtiçi internet alışveriş işlemlerine açık olduğu kontrol edilmelidir)
Temsil ve ilzama yetkili tüm kişilerin son altı ay içinde alınmış adli sicil kaydı ve adli sicil arşiv kaydı belgesinin pdf formatında bilgisayarlarına kaydetmeleri gerekmektedir.
Oda Sicil Kayıt Sureti pdf formatında bilgisayarlarına kaydetmeleri gerekmektedir.
Son iki yıla ait onaylı mali tabloları (Vergi Dairesi, Yeminli Mali Müşavir veya Bağımsız Denetim Şirketi) pdf formatında bilgisayarlarına kaydetmeleri gerekmektedir.
Yetki belgesi çeşidine uygun mesleki yeterlilik belgesi/belgelerinin pdf formatında bilgisayarlarına kaydetmeleri gerekmektedir. C1 yetki belgesi sahiplerinden herhangi bir mesleki yeterlilik belgesi talep edilmez. C2, L2, M3, R2 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet (ÜDY3) üst düzey yönetici ve (ODY3) orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesini, C3 yetki belgesi sahiplerinin de, en az bir adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesini ibraz etmesi veya yeterli sayıda temsilcilerinin uygun mesleki yeterlilik belgesi alma konusunda açılan eğitim kurslarından birine katıldığını belgelemesi gerekmektedir.
Diğer teminatlar
Madde 12- (1) TIR karnesi ile yapılan bir taşımada, Birlik tarafından bir düzensizlik tespit edildiğinde yada herhangi bir âkit ülkenin gümrük idaresi tarafından, doğrudan karne hamiline veya garanti zincirine (IRU, Kefil Kuruluş ve sigortacı) bir düzensizlik bildiriminde veya ödeme talebinde bulunulduğunda, gümrük idaresi veya Kefil Kuruluş tarafından verilen süre içerisinde Kefil Kuruluşu ve/veya ilgili gümrük idaresini tatmin edecek deliller temin edilmez ise karne hamili söz konusu TIR karnesi ile yapılan taşıma nedeniyle talep edilen veya talep edilebilecek gümrük vergi ve resimlerini güvence altına alacak şekilde tespit edilen meblağı, nakit veya banka teminat mektubu şeklinde ek teminat olarak Kefil Kuruluşa vermek zorundadır.
(2) (Değişik: YKK 23.10.2008-116) Bu Esaslarda karne hamillerince verilmesi gereken ek teminatlar, aksi belirtilmedikçe, olası gecikme cezalarını da kapsaması için tahmin edilen veya gümrük talebi nedeniyle bilinen meblağın %30 fazlası ile Birlik tarafından belirlenen döviz cinsinden alınır.
(3) Gümrük vergi ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizlerinin miktarının bilinmemesi ve tahmin de edilememesi halinde, gümrük talebine konu eşya değerinin yarısı kadar teminat alınır.
(4) Gümrük vergi ve resimleri ile bunlara ilişkin gecikme faizlerinin miktarının 500 Amerikan Dolarını geçmediğinin tespit edilmesi halinde teminat alınmayabilir.
(5) Eşya değerinin bilinmemesi halinde teminat, eşyanın miktarı ve niteliği göz önüne alınarak talepte bulunan/bulunacak olan ülke kefil kuruluşunun garanti limitini geçmeyecek şekilde Birlik tarafından belirlenecek döviz cinsinden alınır.
(6) (Değişik: YKK 26.02.2009-198) (Değişik: YKK 19.02.2019-04) Talep Türk gümrük idarelerinden gelmiş ise bu teminat, konunun çözümü için geçecek süre, enflasyon oranları ve 8 benzeri etkenler dikkate alınmak koşulu ile 100.000,- Avroyu karşılayacak miktarda Türk Lirası olarak da alınabilir. İade edilmeyen TIR karneleri için alınacak teminat Madde 13- (1) (Değişik: YKK 26.02.2009-198) (Değişik: YKK 25.11.2019-03) Süresi içerisinde iade edilemeyen her TIR karnesi için 1.000,- Amerikan Doları nakit veya banka teminat mektubu ya da 3.000,- TL nakit veya banka teminat mektubu verilmek zorundadır. Bu teminatın banka teminat mektubu şeklinde verilmesi halinde, teminat mektubu TIR karnesinin veriliş tarihinden itibaren en az 27 ay geçerli olmak zorundadır.
